Cách Đọc Một Bài Báo Khoa Học - How to read a scientific paper

HieuBio

Bản dịch từ tài liệu đăng trên tạp chí Science đăng ngày 20/1/2016 của tác giả: Adam Ruben (người dịch: Huy Vũ)

Chẳng có điều gì khiến bạn cảm thấy mình ngu ngốc bằng việc đọc một bài báo trên một tập san khoa học cả.Tôi nhớ trải nghiệm đầu đời của mình với những bản thảo nhàm chán siêu dày đặc và dữ dội quá ngốc đến nỗi thỉnh thoảng những nhà khoa học bị bắt gặp đang gặm chúng cốt để giữ họ bình thường. Lúc đó tôi đang học đại học, đang lấy một lớp hội nghị chuyên đề (seminar course) bắt buộc chúng tôi phải đọc và thảo luận một bài báo mới mỗi tuần. Và đây là thứ đơn giản chẳng dành cho tôi.

Mỗi tuần tôi sẽ ngồi bên một bài báo, gặm từng câu một, và rồi khám phá ra rằng tôi chẳng học được lấy một thứ gì sấc. Tôi lên lớp và trang bị cho mình với chính xác một mẫu kiến thức duy nhất: tôi biết tôi đã đọc bài báo rồi. Giảng viên sẽ hỏi một câu; tôi sẽ chẳng biết cô ấy đang hỏi gì. Cô ấy hỏi một câu đơn giản hơn; vẫn vậy, tôi không có ý tưởng gì về nó. Nhưng tôi rõ ràng đã đọc bài báo chết tiệt ấy rồi!

Điều này làm tôi nhớ lại thời mẫu giáo, khi tôi cảm thấy tự hào mỗi khi đọc xong một cuốn sách của anh chị lớp trên. Nhưng nếu bạn hỏi tôi một câu đơn giản về nội dung cuốn sách - Wilbur là loại động vật gì? Làm thế nào mà Bách Khoa Thư Brown biết rằng Bugs Meany không thực sự đang xem những chú chim? Tôi không thể trả lời được.

Một vài tuần với hội nghị chuyên đề, tôi quyết định thế là quá đủ rồi. Tôi không muốn tiếp tục đọc một bài báo khác mà không hiểu gì về nó. Thế là tôi đem bài báo của tuần ấy lên thư viên. Đó không phải là một thư viện thông thường, mà là một thư viện sinh học nhỏ ít ai biết đến, một trong những cái lỗ trốn học thuật đầy bụi bặm chỉ được phổ biến bởi những dạng sống bất hạnh nhất, dĩ nhiên, đó là những con côn trùng và những anh chị sau tiến sỹ.

Tôi đặt bài báo trên một cái bàn trống lớn. Tôi dẹp hết tất cả những thứ dễ làm phân tâm. Để tránh quấy rầy từ đám bạn hay rủ rê nhậu nhẹt, tôi ngồi trong một phòng ngoài tối tăm không một dấu chân người. Để tránh quấy rầy từ những cuộc gọi điện thoại, tôi chắc chắn nó phải là đời 1999.

Điều quan trọng nhất, nếu tôi không hiểu một từ trong câu, tôi cấm mình đi tiếp sang câu khác cho đến khi tôi ra từ đó trong sách giáo khoa rồi đọc lại câu đó cho tới khi nó có nghĩa.

Tôi đặc biệt nhớ việc này xảy ra với từ "exogenous." Không biết làm sao mà tôi luôn lướt qua chữ này, cứ như nó chẳng quan trọng gì trong câu. Sai.

Tôi mất tới hơn 2 tiếng để đọc một bài báo ba trang. Nhưng lần này, tôi thực sự hiểu nó. Và tôi nghĩ, "Wow. Mình hiểu nó rồi. Mình thực sự hiểu nó rồi."Và tôi nghĩ, "Khỉ gió. Có phải mình sẽ phải làm tương tự thế này hoài?"

Nếu bạn đang ở điểm khởi đầu trong sự nghiệp khoa học của bạn, bạn có lẽ đang chậc vật với vấn đề tương tự. Có thể sẽ giúp bạn làm quen với 10 Giai Đoạn của việc Đọc một Bài Báo Khoa Học:

1. Lạc quan. Hãy tự nhủ rằng "Điều này không thể nào quá khó" với một nụ cười, giống như cách bạn nói với bản thân rằng, "Không có gì hư hại khi uống 8 ly cà phê một ngày" hay "Có cả khối những công việc biên chế." Sau này, bạn sẽ đọc từ vựng cả hàng thập kỷ. Và đó là tất những gì báo khoa học có, đúng không nào? Là các từ mà thôi nhỉ?

2. Sợ hãi. Đây là giai đoạn khi bạn nhận ra rằng, "Uh... mình không nghĩ mấy thứ này là từ vựng." Thế là bạn đọc chậm đi một chút. Đọc to từng âm tiết, phân tích từng thuật ngữ, tra các chữ viết tắt, và xem lại bài vài lần. Chúc mừng bạn: Thế là bạn đã đọc tiêu đề bài báo rồi đấy.

3. Tiếc nuối. Bạn bắt đầu nhận ra rằng bạn nên đầu tư thật nhiều thời gian cho việc này. Tại sao bạn lại cho rằng mình có thể luột chín một bài báo chỉ trong khoảng thời gian đi một chuyến xe buýt? Nếu chỉ khi bạn có nhiều thời gian hơn. Nếu chỉ khi bạn có một trong những cái nút buzz hay dùng trong sở làm những năm 1960, và bạn có thể chỉ cần bấm nó và nói, "Phoebe, hủy lịch trình tháng Một của tôi." Nếu chỉ có một phiên bản rút gọn của cùng bài báo, khoảng 250 từ hay ít hơn, in đậm ở đầu bài báo...

4. Đi tắt. Tại sao, cái này là gì? Một đoạn Abstract, thế là tất cả cho tôi? Mừng rằng những biên tập viên các tập san khoa học biết rằng không bài nào là hàm súc, nên họ yêu cầu các tác giả cung cấp, a la, "một phiên bản rất ngắn." Okay. Chúng ta hãy cùng làm điều này nhé.

5. Không ổn định tâm trí. Khỉ gió! Chẳng phải Abstract thường sẽ giải thích cái gì đó sao? Tại sao một câu trung bình dài 40 chữ? Tại sao có quá nhiều cụm từ viết tắt thế này? Tại sao tác giả dùng từ "đặc trưng" lên tới 5 lần?

6. Phân tâm. Điều gì nếu có một cái điện thoại thông minh cho những chú vịt? Làm sao mà điều đó thực hiện được? Họ dùng nó để làm gì? Và giai điệu Paul Simon đó là gì, cái dòng "Bạn có thể gọi tôi là AI," lẫn quẩn trong đầu bạn cả ngày? Cuộc sống của bạn sẽ đổi thay như thế nào nếu bạn có một cái máy làm bánh mỳ? Bạn sẽ cần phải mua men. Thế men có mắc không? Bạn có thể làm bánh mỳ vài ngày một lần, nhưng thế thì nó sẽ trở nên cũ rích mất. Nó không giống với bánh mỳ mua ở tiệm; nó đơn giản là không giống. Oh, đúng rồi! "Không muốn kết thúc một hoạt hình trong một nghĩa địa hoạt hình." Paul Simon vẫn còn sống hay không? Bạn nên coi thử trên Wikipedia. Thỉnh thoảng bạn nhầm ông ấy với Paul McCartney hay Paul Shaffer. Thật xấu hổ với David Bowie. Bạn có thể đặt cà phê trong một cái máy làm ẩm không?

7. Bạn nhận ra rằng 15 phút đã trôi qua và bạn đéo đọc câu tiếp theo. Đắng!

8. Quyết tâm. Ổn thôi. Chuyến này mình sẽ thực sự đọc. Thực sự sẽ làm. Vâng, yeah, và giờ đọc chính là điều bạn làm. Chúng ta hãy chỉ mấy đứa học sinh ấy vào vết mực khô trên trang giấy, và...

9. Sự giận dữ: LÀM THẾ ĐÉO NÀO MÀ BỘ NÃO NGƯỜI LẠI SẢN SINH RA MẤY CÁI CÂU QUÁI QUỈ THẾ NÀY?

10. Trầm ngâm thật sự về một nghề nào đó thuộc lĩnh vực khoa học xã hội.Có phải mấy bài học thuật viết về các chủ đề phi khoa học dễ hiểu hơn không? Phải không?

Bài báo khoa học là một thứ tài liệu kỳ lạ. Chúng ta miệt mài làm ra chúng hàng tháng hay thậm chí hàng năm. Chúng ta viết chúng bằng thứ tiếng mẹ đẻ (vernacular) cực kỳ chuyên biệt đến nỗi hầu hết các nhà khoa học khác đều không chia sẽ. Chúng ta để chúng trên những trang thương mại và bán với mức giá nực cười, chẳng hạn 34.95 USD, để người khác đọc. Chúng ta thế là đã chấp nhận tính không thể truy cập được của chúng đến nỗi chúng ta phải làm mấy cái "câu lạc bộ đọc báo" với hy vọng rằng bạn bè chúng ta hiểu chúng và tóm tắt chúng giúp chúng ta.

Bạn có thể tưởng tượng nếu các bài báo trên tạp chí dòng chính giống như những bài báo khoa học? Mường tượng một câu chuyện trang bìa của Time với 48 tác giả. Hay một mẫu tin trong The Economist đòi hỏi, sau khi mỗi đối tượng được miêu tả, một danh sách đặc trong ngoặc đơn của công ty đã sản xuất đối tượng và thành phố nơi công ty đó đặt trụ sở. Hay một bài xã luận trên People về Jimmy Kimmel chỉ có thể được xuất bản sau một tiến trình bình duyệt gay gắt bởi các chuyên gia của Jimmy Kimmel.

Bạn có biết cái mà bạn gọi một bài báo tạp chí đời hỏi sự xem xét học thuật kỹ lưỡng và một sự cam kết không phân tâm để hiểu ra điều mà bài báo đang muốn nhắn gởi? Bạn sẽ gọi nó là một bài báo viết thật tệ.

Vậy thì với những người mới bắt đầu tập đọc báo khoa học, xin chào mừng.Chúc may mắn. Và chúng tôi phải xin lỗi. Chúng tôi đang cố gắng viết thật súc tích, nhưng thỉnh thoảng chuyên ngành hẹp (subdiscipline) của chúng tôi cực kỳ chuyên biệt đến nỗi chúng tôi cần tới cả triệu từ viết tắt. Và thỉnh thoảng chúng tôi cố làm ra vẻ cái giọng của những nhà khoa học giỏi bằng cách sao chép cái giọng của từng bài báo chúng tôi đã đọc. Và thỉnh thoảng chúng tôi đơn giản là viết văn quá dỏm.

Quackberry. Đó là từ bạn dùng để gọi cái điện thoại thông minh dành cho những chú vịt.

Adam Ruben, PhD, là một nhà khoa học và là tác giả cuốn sách Surviving Your Stupid, Stupid Decision to Go to Grad School.

Người dịch: Huy Vũ

 Bài báo: How to read a scientific paper

http://sinhhoc.blogspot.com/

                                                                        Blog Sinh học là nơi chia sẻ sách báo, luận văn bài giảng và cập nhật thông tin về khoa học,  y tế, động thực vật, di truyền, và nhiều hơn nữa...